दुहुना भैंसी जोत्दै

भिडियो हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस

चम्फुला (तेह्रथुम), जेष्ठ २५ - खेतबारी जोत्न किसानले गोरु, राँगा, ट्याक्टर, पावर टिलरलगायत साधन प्रयोग गर्ने गरेको सबैले देखे सुनेकै हो। आधुनिक साधनको पहुँच नभएका किसानले पहाडी भेगमा गोरुको प्रयोग गर्छन्, तराईमा राँगा। फुलेक ९ चम्फुलाका चन्द्रप्रसाद राईले भने गोरु नपाएपछि दुहुना भैंसीबाट बारी जोताएका छन्।

आफूले हलगोरु पाल्न नसक्नु र पछिल्लो समय गाउँघरमै अभाव भएकाले उनले यस्तो जुक्ति लगाएका हुन्। दुहुना भैंसी गोरुलाई जस्तै जोत्न सिकाएर राईले खेतबारी जोत्ने प्रयोग गरेका छन्। भैंसीबाटै गोरुको अभाव हटेकामा उनी दंग छन्। वर्षमा जेनतेन २ बाली लाग्ने लेकाली क्षेत्रमा गोरुको काम २ सिजन मात्र हुन्छ। त्यसपछि अर्को वर्षसम्म काम विहिन पाल्नु पर्छ। कृषि कर्मका लागि किसानलाई नभई नहुने हल गोरु पछिल्लो समय गाउँघरमा पाल्नै छाडिएको छ।

किसानले पालेका गोरु केही वर्षयता व्यापारीले अवैध रूपमा विभिन्न नाका हुँदै भारततिर लगिरहेका छन्। त्यसले पनि किसानमाझ गोरु अभाव चुलिँदै गएको छ। सोही कारण राईले ५ वर्षयता माउ भैंसीलाई जोत्न सिकाएका हुन्।

भैंसीलाई जोत्न सिकाउँदा दोहोरो फाइदा भएको उनले बताए। ‘हल गोरुभन्दा एउटै भैंसीसँग बल धेरै हुने, छिटो जोत्ने, सानो र साँघुरो गह्रामा पनि जोत्न सजिलो हुँदो रहेछ,’ उनले भने।

गोरुको काम एउटै भैंसीले गरेको देखेपछि आसपास गाउँका किसान उनको भैंसी महंगो मुल्य तिरेरै भए पनि खरीद गर्न तँछाडमछाड गरिरहेका छन्। तर, उनी जोत्न सकुञ्जेल बिक्री नगर्ने अडानमा छन्। ‘यो भैंसीलाई जोत्न सिकाउन धेरै मेहेनत गरेको छु,’ घरदेखि तलको बारी जोत्दै गरेका राईले भने, ‘बिक्री गर्ने हो भने डेढ लाखसम्म हाल्न धेरै जना तयार छन्।’ पहाडी क्षेत्रमा भैंसी जोत्नु अनौठो मानिन्छ, जोतेको हेर्न वारिपारिका किसानको समेत भीड लाग्ने गरेको छ।

राईले एउटा भैंसी जोत्न गोरुलाई प्रयोग गरिीनेभन्दा छुट्टै प्रकारको हलो, जुवा र हरिसको प्रयोग गरेका छन्। हलोदेखि जुवासम्मको भागमा प्रयोग गरिने हरिस गोरुलाई प्रयोग गरिनेभन्दा केही छोटो बनाएका छन्। जुवाको प्रयोग भने राईले भैंसीमा गरेका छैनन्। जुवाको सट्टा भैंसीकै छालाको घोडालाई प्रयोग गरिने करेली आकारको डोरीको प्रयोग गरेका छन्। यी सबै प्रविधि उनका मौलिक हुन्। एउटा भैंसी पालेर गोरुको समेत काम गराउन सक्दा आर्थिक भार र श्रम कम भएको उनको भनाइ छ।

Labels: वेबसाइटबाट, समाचार